Hoe voorkom je
trillinghinder
bij woningbouw
dicht langs het spoor?
De meest ultieme vorm van samenwerken in een bouwteam, noemt Eelco van der Werf het. Als projectontwikkelaar bij Keystone Vastgoed B.V. had hij een probleem op te lossen dat gaandeweg het proces steeds complexer werd. Vanuit de politiek werden steeds strengere eisen gesteld op het gebied van trillingen bij de bouw van 322 woningen in de Cartesiusdriehoek in Utrecht, een gebied dicht langs de spoorlijn Amsterdam-Utrecht. ‘Het is ons drieën - wijzelf, ingenieursbureau Huisman Traject BV en Movares - gelukt om tot een oplossing te komen die voldeed aan de richtlijnen en een paar flinke extra kostenposten bespaarde.’
Bron: Rijkswaterstaat
Trillingsreducerende maatregelen
Dat er aanvullende maatregelen nodig waren om de woningen aan de richtlijnen te laten voldoen, was al snel duidelijk. Maar welke? Kareen Gasparotto, adviseur trillingen bij Movares: ‘Met een FEM-model heeft ons team bij Movares allerlei varianten van trillingsreducerende maatregelen doorgerekend. Samen met Keystone Vastgoed B.V. en gemeente Utrecht hebben we intensief overleg gevoerd over de nodige maatregelen en welke risico’s toelaatbaar zouden zijn bij overschrijding van de norm.’ Uiteindelijk is ervoor gekozen om een horizontale betonplaat onder het spoorblok aan te brengen. Dat was eerder gedaan in Utrecht en dit leek een effectieve en betaalbare oplossing. Gemeente Utrecht heeft deze oplossing goedgekeurd, er is een omgevingsvergunning verleend en vervolgens ging het project richting realisatie. Vanaf dat moment is ook Evert Huisman betrokken, die met het oog op de totale kosten een andere oplossing voor ogen had.
Duur, maar toch goedkoper
Huisman: ‘An sich is een horizontale betonnen plaat een goede oplossing, maar met negatieve bijeffecten als je specifiek naar deze locatie kijkt. Om de betonplaat aan te brengen moesten juist veel aanpalende extra werkzaamheden worden gedaan, met hoge kosten. Het zou betekenen dat de bouwput omvangrijker zou worden qua afmetingen en dat daardoor de tijdelijke maatregelen om deze voorzieningen te realiseren niet meer in balans waren. Bovendien zou er een uitgebreide procedure nodig zijn voor de bemaling. Het gebied ligt in een verontreinigingszone met PFAS en VOCL, naast het monumentale CAB-gebouw, het spoor en oude bebouwingen; allemaal segmenten waar binnen stedelijk gebied rekening mee moet worden gehouden en die medebepalend zijn voor de besluitvorming. Mijn voorstel was een zgn. jet-grout-wand ofwel mixwand te gebruiken. Een oplossing die Movares al eerder had doorgerekend. Als puur bouwgerelateerde maatregel is een mixwand duur, maar het gaat om het totaal aan activiteiten die de bouwput als geheel vormen zoals onder meer fundatietechniek, grondwatertechniek en keerwanden. De crux was een dure maatregel voor een eindsituatie mede te gebruiken als een tijdelijke voorziening. De mixwand biedt voordelen in alle uitvoerende activiteiten en het beschermt de aanliggende monumenten, spoor en infra. Na ons voorstel schoof Kareen aan tafel om vanuit haar inzicht en kunde de haalbaarheid te toetsen en hebben we de financiële consequenties inzichtelijk gemaakt en doorgerekend.’
Bewezen effect
‘De mixwand is een tijdelijke voorziening om de bouwput te kunnen vormgeven en reduceert straks in de eindsituatie het geluid en de trillingen voor de bewoners’, legt Huisman uit. ‘Door deze maatregel konden we heipalen toepassen; klassiek heiwerk in plaats van dure in de grond gevormde boorpalen en allerlei voorzieningen om tijdens de bouw omgevingsfactoren te minimaliseren zoals geluid en trillingen. Ook zijn de grondwatereffecten buiten de bouwkuip beperkt en zijn er gericht maatregelen genomen in relatie tot het milieu.’ ’Van der Werf: ‘Inmiddels is het effect bewezen: de mixwand die tussen het CAB-gebouw en het project in staat, zorgde ervoor dat er geen negatieve consequenties voor het CAB-gebouw waren tijdens het heien. We zijn de eerste ontwikkelaar die in de Cartesiusdriehoek aan de slag is gegaan, dus word je als eerste geconfronteerd met de uitdagingen die bouwen in dit gebied met zich meebrengt. Daarnaast hadden we niet kunnen voorzien dat het onderwerp trillingen politiek zo gevoelig lag. Daarom was ik blij met onze prettige samenwerking; we hebben echt met elkaar de beste oplossing gevonden. Het consortium dat nu verder werkt aan de volgende fases kan verder bouwen op onze ervaring.’
Zoals een bouwteam zou moeten zijn
‘Het grote voordeel van onze samenwerking is dat we allemaal het vermogen hadden om het project als leidend te zien, en niet als adviseurs onze eigen meningen belangrijker vonden’, vertelt Huisman. ‘Ik maak het vaak anders mee. Wij hebben met elkaar gezocht naar de ultieme configuratie waarin alle belangen behartigd worden, die betaalbaar is en die geluid en trillingen opvangt. Dat hebben we met elkaar in alle rust voor elkaar gekregen. We kwamen frequent samen om stapje voor stapje verder te komen tot een einddocument. Movares toetste of het ontwerp voldeed aan de normen, net zolang totdat het eindproduct goed was.’ Van der Werf vult aan: ‘Het moeten inpassen van de aanvullende trillingsmaatregelen in een gebouwontwerp dat al af was, was zeker kostentechnisch een enorme uitdaging. Dan is het echt heel plezierig om met elkaar het probleem aan te kunnen pakken en tot een goed en betaalbaar eindproduct te komen. Ik heb dit ervaren als een bouwteam zoals een bouwteam zou moeten zijn. Met de ervaring die we nu hebben, zou ik eerder in zo’n complex project durven stappen.’