Duurzaam- heid bij de aanleg van fietspaden
Mark Tessemaker gemeente Apeldoorn
Verkeersveiligheid en duurzaamheid. Dat waren de belangrijkste uitgangspunten bij de aanleg van een vrijliggend fietspad tussen Klarenbeek en Apeldoorn. Hoe garandeer je duurzaamheid, hoe neem je dat op in het contract en wat levert het uiteindelijk op? ‘Een mooie zoektocht die we samen met Movares hebben doorlopen’, zegt Mark Tessemaker van de gemeente Apeldoorn. ‘We hebben gekozen voor een RAW-contract met een maximale MKI-waarde voor duurzaam beton. Dit levert extra milieuwinst op ten opzichte van standaard duurzaam beton. Deze projectaanpak wordt vanaf nu standaard voor onze fietspaden van gestort beton en mogelijk ook voor onze asfaltprojecten’
Eyeopener
In de Verkeersvisie 2016-2030 van de gemeente Apeldoorn heeft de fiets een prominente plek. Daarnaast heeft de gemeente ambitieuze duurzaamheidsdoelstellingen. Sander Baan, projectleider bij de gemeente Apeldoorn: ‘De route Polderweg - Elsbosweg tussen Apeldoorn en Klarenbeek bestaat uit vrij smalle 60 km wegen waar relatief hard wordt gereden en waar veel landbouwverkeer gebruik van maakt. Dit alles bij elkaar maakte dat wij als gemeente de verkeersveiligheid wilden verbeteren door de aanleg van een vrijliggend fietspad, en dat zo duurzaam mogelijk.' Gekozen is voor een betonmengsel dat duurzaam is geoptimaliseerd. Tessemaker: ’Het zwaartepunt van de milieuwinst zit bij dit soort projecten in het betonmengsel zelf. Niet in de aanleg en het gebruikte materieel, maar in het cement zelf. Dat was voor ons een eyeopener.’
Milieukostenindicator
‘Onze uitdaging was: hoe kunnen we dit project zodanig in concurrentie aanbesteden dat er niet veel contractaanpassingen nodig zijn en we een heel duurzaam product krijgen?’, zegt Tessemaker. ‘Dankzij een eerder fietsproject wisten we wat de mogelijkheden waren op het gebied van duurzaam beton. Dat project is destijds in bouwteamverband uitgevoerd. Deze ervaringen wilden we overnemen in een standaard RAW-contract op basis van de laagste prijs, met de garantie dat het een duurzaam fietspad zou worden. Hierin heeft Movares ons geadviseerd. Zij hadden hier al ervaring mee opgedaan bij andere projecten. Het product, het beton, houden aannemers graag in eigen hand. Wel konden wij de duurzaamheidsprestaties meten met behulp van een milieukostenindicator (MKI). Dit is een in euro’s uitgedrukte uitkomst van een levenscyclusanalyse (LCA). Waar het om gaat is dat we met een lage MKI-score een product krijgen dat zo min mogelijk negatief effect heeft op het milieu.’
Nog meer focus
Baan: ‘Zelf waren wij nog niet bekend met deze methodiek, MKI op basis van de laagste prijs. Movares heeft ons hierin wegwijs gemaakt: zij hebben ons geadviseerd over de MKI-score, de verificatie van de geleverde LCA door de aannemer en over het contractmanagement. Als gemeente hebben we een maximale MKI-waarde bepaald en zijn daarmee de aanbesteding ingegaan. Dit hele proces is naar tevredenheid verlopen; in de uitvoering is er vrijwel geen discussie geweest. Duurzaam beton wordt nu standaard in onze projecten. Dankzij deze aanbesteding weten we hoe het moet!’ ‘Verrassend dat het product dat de fabriek verlaat zoveel impact heeft op je MKI’, vult Tessemaker aan. ‘Daar gaan we in volgende projecten nog meer focus op leggen. Duurzaam beton hoeft niet veel duurder te zijn dan traditioneel beton, maar de MKI is aanzienlijk gunstiger. Belangrijk is om goed op de hoogte te zijn van de stand van de techniek om zo de MKI-waarde steeds scherper te kunnen stellen. Bovendien bevorder en beloon je daarmee innovaties van producenten en aannemers.’
Gat in de markt
Het nieuwe fietspad start - vanuit Apeldoorn gezien - op het kruispunt net ten zuiden van het viaduct onder de A1, loopt tussen en over landbouwpercelen tot onder het viaduct op de A50 door naar Klarenbeek. Fase 1 - vanaf Apeldoorn tot de A50 - is inmiddels gerealiseerd. Deels loopt het fietspad parallel aan de Polderweg, gedeeltelijk door bloemrijk grasland waarmee het ook voor toeristen een aantrekkelijke route wordt. Tot en met het viaduct van de A50 wordt de fietsroute gevormd door een fietsstraat. Hier geldt een maximumsnelheid van 30 km/h. Rood asfalt en extra drempels maken duidelijk dat de fietser op dit weggedeelte centraal staat. Fase 2 is op dit moment nog in voorbereiding. ‘Wat we mee kunnen nemen uit fase 1 is dat we rekening moeten houden met een langere doorlooptijd wat betreft de verificatie van het betonmengsel’, aldus Baan. ‘We hebben een nieuw mengsel gebruikt. De verificatie moet door een onafhankelijke LCA-deskundige worden gedaan. We hebben ondervonden dat die het heel druk hebben!'
Sander Baan projectleider gemeente Apeldoorn