HAVENVISIE
Benut de kracht van binnenhavens
Binnenhavens zoals die van Bergen op Zoom en Oosterhout zijn essentiële knooppunten in het multimodale achterlandnetwerk met een grote economische betekenis. De vraag is: hoe benut je zo optimaal mogelijk de kracht van de havens met aandacht voor actuele thema’s als circulaire economie, klimaatadaptie, energietransitie en woningbouw? De sleutel ligt in integrale afstemming tussen de havens en een overkoepelende strategische havenvisie.
Strategische havenvisie
‘Gemeenten met binnenhavens hebben te maken met uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, bereikbaarheid, ketentransparantie en veiligheid’, stelt Hendrik-Jan van Engelen, directeur MCA Brabant. ‘Die uitdagingen worden alleen maar groter. Met de uitbouw van de containerterminals op de Tweede Maasvlakte neemt de containeroverslag in Rotterdam in de komende 10-15 jaar toe met 7 tot 8 miljoen containers per jaar waarvan er 3 tot 4 miljoen het achterland in gaan. Alleen al in Brabant zijn er vorig jaar 1,15 miljoen containers overslagen, verspreid over de terminals. Dit aantal zal de komende jaren verdubbelen, terwijl de terminals nu al tegen hun maximale capaciteit aanzitten. Daarbovenop komt de circulaire economie: het bulkvervoer van reststromen als plasticafval, grond, biomassa en staal. Daar moet je een plek voor gaan vinden in dezelfde binnenhaven, die vaak ook nog eens in een stad is gevestigd en waar je geen overlast wilt geven. Toenemend vervoer over water is een positieve ontwikkeling als het gaat om het klimaat, maar aan het goederentransport zijn warehouses gekoppeld voor het tijdelijk opslaan van die goederen en die willen mensen niet in hun achtertuin. Dit alles vraagt om visie! Gemeenten kunnen deze problematiek niet meer zelf oplossen. Daarom zijn we bezig om samen met acht gemeenten een samenwerking tussen de Brabantse binnenhavens op stellen, genaamd Brabant Ports, waarin Bergen op Zoom en Oosterhout een belangrijke rol spelen. Met Movares Water stellen we voor deze gemeenten een gezamenlijke strategische havenvisie op.’
Schaalvergroting Rotterdamse haven
‘De gemiddelde gemeente, die eigenaar en/of beheerder is van een binnenhaven, heeft onvoldoende kennis en expertise in huis om het geheel te overzien en er beleid op te maken’, zegt Ralph van den Boom, adviseur Mobiliteit bij gemeente Bergen op Zoom. ‘De oplossing ligt in een ketenaanpak en daarom is het zo waardevol om gezamenlijk die visie op te stellen. Neem onze haven in Bergen op Zoom, die op een strategische plek tussen Rotterdam en Antwerpen ligt. We zien dat de druk op de A4 toeneemt. Met de schaalvergroting in de Rotterdamse haven moet er een oplossing komen voor de overvolle wegen. Die is er, want parallel aan de weg ligt een heel mooie verbinding over water: het Schelde-Rijnkanaal. Dit betekent wel dat onze haven uitgerust moet worden voor een groter volume aan containeroverslag. In afstemming met de overige havens in Brabant is het nu het moment om onze focus te bepalen.’
Foto links, vlnr: Robert van Splunter, Lijdia Pater, Hanneke Klerks, Hendrik-Jan van Engelen, Ralph van den Boom en Bart Bouwens.
Vervoer over water is een noodzakelijke en groeiende motor voor de transitie naar de nieuwe economie
ROBERT VAN SPLUNTER | ADVISEUR ECONOMIE GEMEENTE BERGEN OP ZOOM
Multimodaal knooppunt van weg en water
Robert van Splunter, adviseur Economie bij gemeente Bergen op Zoom, vertelt dat Bergen op Zoom graag een multimodaal knooppunt van weg en water wil zijn. ‘Het probleem is dat de haven vrijwel los functioneert van het industrieterrein, terwijl de haven een belangrijke vestigingsfactor is voor de economie. Daarom willen wij de haven verder professionaliseren zodat we andere bedrijfsactiviteiten aantrekken, zoals plant based economy, ofwel circulaire stromen. Als we kijken naar de ruimte zou dat moeten passen, maar dan moeten we wel de juiste bedrijven vinden die samen het ecosysteem vormen. Nu zijn er bedrijven in de haven gevestigd die niets doen met de laad- en losfunctie. Willen we kansen benutten voor vervoer over water, dan moeten we de havens daar goed voor toerusten en niet-watergebonden bedrijven en warehouses daar ook niet laten vestigen. Vervoer over water is een noodzakelijke en groeiende motor voor de transitie naar de nieuwe economie. De rol en het belang van binnenhavens neemt hierin toe. Samenwerking tussen Brabantse binnenhavens is hard nodig om de daartoe benodigde professionalisering, positionering en economische structuurversterking mogelijk te maken. Hierin maken we het geheel meer dan de som der delen.’
Haven als bedrijf
Hanneke Klerks, adviseur Economie/logistiek/bedrijventerreinen bij gemeente Oosterhout, knikt instemmend. ‘Onze haven in Oosterhout ligt aan de West-Brabant Corridor. Bij terminals in Moerdijk, Tilburg en Oosterhout combineren binnenvaartschepen hun lading zodat ze met volle lading in Rotterdam aankomen en daar voorrang krijgen. Deze vaarroute is een heel belangrijke economische ader voor Oosterhout. Toch hebben we niet duidelijk in beeld wat hier precies binnenkomt, hoe het onderhoud geregeld is en of havengelden zinvol zouden zijn. Wat wij willen is meer structuur, inzicht in de kosten en verantwoordelijkheden en dat de haven binnen de gemeente echt als bedrijf wordt gezien. Dit vraagt om het professionaliseren van de havens op alle niveaus: van organisatie en beleid tot beheer en onderhoud. Vervolgens zoeken naar samenwerking om de haven op een goede manier door te ontwikkelen. Gemeenteraden kijken vaak heel anders naar havens, gaan eerder voor woningbouw, terwijl de haven grote economische betekenis kan hebben. Als er passend beleid komt, kunnen we de niet-watergebonden bedrijven een andere plek bieden in overleg met andere gemeenten en verder professionaliseren.’
Lokale en regionale economie
‘Als we het op macroniveau regelen, kunnen we de kracht van de havens benutten en de uitdagingen het hoofd bieden’, zegt Bart Bouwens, businessmanager Movares Water. ‘Vaak wordt voorbijgegaan aan de macro-economische kansen die er liggen! Die zijn er zeker en die kun je benutten door aandacht te hebben voor de uitwisseling tussen zee- en binnenhavens, op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Je kunt zelfs nadenken over gezamenlijk gebruik van kades en functies.’ ‘Kijk naar het belang van de haven voor de lokale en regionale economie én voor de BV Nederland’, benadrukt Lijdia Pater, senior-adviseur Maritiem bij Movares Water. ‘Bepaal de maatschappelijke kosten en baten en ga vandaaruit keuzes maken. Dat hopen we te bereiken met onze strategische visie; vanuit die helicopterview helpen bij het maken van de juiste keuzes. Ontwikkelingen gaan zo snel dat het nu het moment is om door te pakken.’
Movares Water is specialist op de gebieden Maritiem (Binnenhavens, Vaarwegen, Binnenvaart en Constructieve Waterbouw) en Waterbeheer (Waterkwaliteit, Waterkwantiteit, Waterveiligheid). Klimaatadaptatie, Energietransitie en Verduurzaming zijn onze maatschappelijke drijvers. Met onze kennis en expertise dragen wij bij aan een bereikbaar en leefbaar Nederland!
Contact
Heeft u naar aanleiding van dit artikel nog vragen, of wilt u met één van de experts van gedachten wisselen? Neem dan gerust contact op.
Lijdia Pater senior adviseur Maritiem Movares Water
Bart Bouwens businessmanager Movares Water