KENNISALLIANTIE ERTMS
Digitaal trein- beveiligingssysteem grote stap voorwaarts
De invoering van het European Rail Traffic Management System (ERTMS) is een enorme systeemsprong voor het spoor. Een volledig digitaal treinbeveiligingssysteem dat veiliger, sneller en duurzamer treinverkeer door heel Europa mogelijk maakt. ProRail kiest er bewust voor het ontwerp, de configuratie en de inbedrijfstelling van ERTMS te laten verzorgen door de ingenieursbureaus die op dit moment erkend zijn voor het traditionele ATB-beveiligingssysteem. Deze aanpak is uniek in Europa. Om kennis op te doen en te delen heeft ProRail twee kennisallianties gevormd. Wim Verver, technisch manager voor ERTMS bij ProRail: ‘Via deze constructie kunnen we ERTMS op termijn onafhankelijk van de systeemleverancier op het Nederlandse spoor invoeren en beheren.’
Twee kennisallianties
In de kennisalliantie die is gevormd voor het project Kijfhoek-Belgische grens werken vier ingenieursbureaus samen: Arcadis, Sweco, Royal HaskoningDHV en Movares. Het conceptontwerp (RVTO) voor deze corridor is in 2022 opgeleverd. De kennisalliantie die recent is gevormd voor de volgende drie corridors is een stuk complexer: hier werkt ProRail in partnership met Arcadis, Nexus Rail, Royal HaskoningDHV, Sweco en Movares aan de Noordelijke lijnen (ENL), Hanzelijn-Lelystad (EHL) en Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad (ESAAL). Met het oog op de kennisoverdracht en de strakke planning is gekozen voor een gecombineerde aanbesteding van ENL, EHL en ESAAL. Dit houdt in dat per corridor meerdere ingenieursbureaus gelijktijdig het ontwerp maken, het systeem configureren en in bedrijf stellen. Movares werkt aan de deelcorridor Almere Oostvaarders-Lelystad (incl. het opstelterrein) en deelcorridor Hoofddorp-Schiphol-Diemen.
Partnership ProRail en ingenieursbureaus
‘Het is een wat ingewikkelde constructie, maar wel een heel doordachte’, zegt Wim. ‘We hebben bewust alle ingenieursbureaus met expertise op het gebied van treinbeveiliging een deel van het werk gegund om zo samen kennis op te bouwen die belangrijk is voor de hele spoorsector. In de ons omringende landen zorgt de leverancier voor de configuratie van het systeem. Hier hebben wij niet voor gekozen. We weten uit het verleden dat elke wijziging aan het spoor ook een wijziging in de spoorwegbeveiliging met zich meebrengt die je zo snel en goed mogelijk wilt doorvoeren. Bij de digitalisering van de treinbeveiliging zit alles in de software en heeft de systeemleverancier een monopoliepositie; dat vinden wij een nadeel. Als je bij elke wijziging terug moet naar die leverancier die bovendien wereldwijd opereert, kan dat vertragend werken. Daarom hebben we ervoor gekozen in partnership, dus volledig gelijkwaardig, samen met de ingenieursbureaus kennis op te bouwen. Op deze manier zijn er op termijn voldoende ingenieursbureaus die de kennis in huis hebben om de wijzigingen en aanpassingen op een goede, veilige manier door te voeren.’
ERTMS gaat helpen om het bestaande spoor beter te benutten, omdat treinen sneller en korter na elkaar kunnen rijden
WIM VERVER | TECHNISCH MANAGER ERTMS PRORAIL
Enorm boeiend vakgebied
John van Langeveld, projectmanager ERTMS bij Movares, reageert: ‘Ik vind het best bijzonder en voor ons als ingenieursbureau uitdagend wat ProRail doet. ProRail geeft de ingenieursbureaus een cruciale positie in de uitrol van ERTMS in Nederland, wetende dat die nog niet alle benodigde kennis in huis hebben en de leverancier wel. Dit motiveert enorm. We werken als ingenieursbureaus en ProRail samen heel hard aan die kennisopbouw. Wel hebben we allemaal onze eigen manier van werken. Wij werken volledig digitaal en zetten sterk in op geautomatiseerd ontwerpen in IMX. Dit is het digitale uitwisselingsformat waarin de complete spoorlayout en alle bijbehorende informatie is opgenomen. Hiervoor hebben we geavanceerde ERTMS-tooling ontwikkeld. Dit alles maakt het ontwerpen slimmer, sneller en foutloos, maar vooral ook leuker voor onze mensen. Daarnaast zijn er ‘kennistafels’ met mensen aan tafel van ingenieursbureaus en ProRail die overkoepelende vraagstukken behandelen en besluiten nemen. Het is spannend voor de ingenieursbureaus om op deze manier samen te werken, dat zijn we niet zo gewend, maar het is vooral ontzettend uitdagend en leerzaam. Ik zie jonge mensen bij Movares die zeer digitaal vaardig zijn en zich met passie inzetten om ERTMS volgens de strakke planning te kunnen invoeren. Jonge technisch wiskundigen of natuurkundigen kunnen zich echt uitleven binnen dit enorm boeiende vakgebied.’
Meer capaciteit op het bestaande spoor
Op dit moment is 340 kilometer spoor in Nederland voorzien van ERTMS. Daar maken onder meer de HSL-Zuid, de Betuweroute, de Havenspoorlijn, de Hanzelijn en het baanvak Utrecht-Amsterdam deel van uit. Uiterlijk vanaf 2050 is ERTMS het standaard beveiligingssysteem in heel Nederland. Wim: ‘ERTMS gaat helpen om het bestaande spoor beter te benutten, omdat treinen sneller en korter na elkaar kunnen rijden. Omdat alles digitaal is, kunnen foutgevoelige processen makkelijker geautomatiseerd worden. Ook komen er veel meer data beschikbaar over de treinenloop en kun je daardoor het netwerk beter regisseren. Bovendien biedt de digitalisering van het spoor kansen voor innovaties.’ Wim benadrukt dat partijen scherp moeten blijven op de balans tussen de deelprojecten en de kennisuitwisseling: ‘We hebben alle capaciteit al nodig om deadlines te halen en willen ook kennisuitwisseling agenderen voor de alliantie. Dat blijft een hele uitdaging!’
Om het ERTMS en ATB (automatische treinbeïnvloeding) in de praktijk te ervaren, heeft Movares in het voorjaar van 2023 voor 40 railexperts een ERTMS-leerrit georganiseerd.
Contact
Heeft u naar aanleiding van dit artikel nog vragen, of wilt u met één van de experts van gedachten wisselen? Neem dan gerust contact op.
