HERINRICHTING LOMBOKPLEIN
‘We zijn met elkaar een stukje stad aan het herstellen’
Het Westplein in Utrecht is nu nog een heel druk verkeersplein. Binnen enkele jaren veranderen het Westplein en een deel van de Graadt van Roggenweg in een robuuste, groene stadsstraat. Ook komen er in dit gebied woningen, veel groen, wordt de Leidse Rijn doorgetrokken en worden er nieuwe bruggen gebouwd in moderne stijl, met een knipoog naar het verleden. Om dit ‘project Lombokplein’ te realiseren zijn flinke ruimtelijke ingrepen nodig. Gemeente Utrecht en Movares hebben samen aan de hand van verkeerssimulaties de meest optimale doorstroming berekend voor het OV, de auto en de fiets. Met de juiste ontwerpaanpassingen ontstaat een aantrekkelijk verblijfsgebied. Carla Mesman, gebiedscoördinator Stationsgebied en Lombokplein bij gemeente Utrecht, spreekt met passie over dit project. ‘Met elkaar zijn we een stukje stad aan het herstellen!’
Maximaal 15000 auto’s
Het project Lombokplein omvat een nieuwe inrichting van het Westplein, Leidse Rijn en de Graadt van Roggenweg. Dit is een dichtbebouwd binnenstedelijk gebied. Gemeente Utrecht wil het doorgaande verkeer verleiden niet meer door de stad te rijden, maar wil wel een goede aansluiting houden op de binnenstad. Carla: ‘De wens is om het aantal auto’s hier flink te verlagen. Ten gunste van de leefbaarheid van het gebied verandert de verkeerssituatie van 2 x 2 rijstroken en een snelheid van maximaal 50 km per uur naar 2 x 1 rijstrook en een snelheid van maximaal 30 km per uur. Nu nog rijden er dagelijks zo’n 21000 auto’s. Dat zullen er straks maximaal 15000 zijn.’ De grote puzzel was de doorstroming optimaliseren van bus, tram en fiets en tegelijkertijd het doorgaande autoverkeer te ontmoedigen.’ Marcel de Lange, senior-adviseur Verkeersmanagement bij gemeente Utrecht: ‘Het conceptontwerp dat er lag, voldeed niet aan de gewenste kwaliteit voor de verkeersdoorstroming. Zonder aanpassingen zou het verkeer dagelijks te vaak vastlopen. Op basis van de Vissim-simulaties van Movares konden we samen allerlei varianten doorrekenen zoals langer groen licht voor fietsers en een aparte busstrook, op zoek naar de meest optimale verkeersdoorstroming.’ Volgens Carla heeft de simulatie daar enorm bij geholpen. ‘Bovendien was de simulatie heel waardevol in de communicatie met de gemeenteraad, eigenaren en ondernemers in het gebied en de binnenstad en de provincie. In plaats van tabellen konden we nu beelden laten zien. Die geven veel meer inzicht.’
Veel dichter op het uiteindelijke resultaat
Marcel: ‘Zonder Vissim zouden wij op onze pc de verkeerslichten kunnen doorrekenen; we kijken dan puur naar de verkeersaantallen op dat ene kruispunt, maar zien geen verkeer rijden. Vissim overziet het geheel, de hele streng aan verkeer, en laat zien hoe het verkeer zich door het netwerk beweegt. Je ziet bijvoorbeeld wat het effect is op het overige verkeer wanneer er een tram komt die groen licht krijgt. Door verkeer en regelingen aan te brengen op basis van tellingen en modelgegevens zie je exact waar wachtrijen ontstaan en aan welke knoppen wij moeten draaien. Je zit veel dichter op het uiteindelijke resultaat. Wij hebben zelf wel enige kennis van Vissim, maar niet tot op het detailniveau zoals Remco en zijn collega’s.’ Volgens Remco van der Wösten, senior-adviseur Mobiliteit bij Movares, is het heel prettig wanneer de opdrachtgever bekend is met de simulatie. ‘Dan kun je echt samen zoeken naar oplossingen. We maken immers samen iets waar de opdrachtgever mee verder moet kunnen.’ Marcel: ‘Het prettige was dat Movares alle mogelijke varianten zelf al kritisch had geanalyseerd en met een helder advies kwam. Dat scheelde ons enorm veel tijd en moeite. Met die informatie hebben we enkele belangrijke optimalisaties in het ontwerp voorgesteld voor de Koningsbergerstraat en de kruising met de Damstraat.’
Optimalisaties
Ter hoogte van de Koningsbergerstraat waren er in de FO-fase (functioneel ontwerp) zorgen over de wachttijden voor fietsers en bussen. Marcel: ‘In de simulatie hebben we geschoven met rijstroken en de effecten daarvan berekend. Uiteindelijk heeft de bus voor de kruising met de Koningsbergerstraat een aparte rijstrook gekregen zodat het busverkeer ongehinderd kan doorstromen op dat kruispunt. En daar profiteren de fietsers en voetgangers ook weer van. Ook ontdekten we in het Voorlopig Ontwerp dat de linksaf-strook vanaf de Graadt van Roggenweg richting de Damstraat te kort was. Hierdoor was er minder ruimte voor het rechtdoorgaande verkeer. Het gevolg: door dit ruimtegebrek werd de wachtrij zo lang dat er in de spits een file zou ontstaan tot op de A2. Dit is echt zoeken naar de kurk in het netwerk: je weet dat die er is maar je weet niet waar. In Vissim ontdekten we waar het knelde. Als je dan gaat spelen met de wachtrijlengtes kom je tot nieuwe inzichten. Na ongeveer 15 varianten zagen we dat een langere linksaf-strook verlichting zou brengen.’ ‘En dan is het de vraag aan de ontwerpers of het ook daadwerkelijk kan’, vult Carla aan. ‘Deze ingreep gaat ten koste van een stukje groen en parkeerplaatsen, maar het kan gewoonweg niet anders. Op zo’n moment moet je een knoop doorhakken en ervoor gaan.’
Ruimte voor fietsers
‘Voor de fietsers hebben we een aparte simulatie gemaakt en specifiek gekeken of het beter zou zijn fietsers ongelijkvloers te laten kruisen met de stadsstraat’, vertelt Remco. ‘Dat bleek zelfs noodzakelijk om rijen fietsers te voorkomen bij de verkeerslichten. Fietsers uit het westelijk deel van de stad, vanaf de Leidseweg richting de binnenstad, kunnen nu ongelijkvloers het autoverkeer kruisen. Ook is er een mogelijkheid voor fietsers die een bestemming hebben zoals de Jaarbeurspleinstalling om de weg gelijkvloers te kruisen. Hierdoor zijn de diverse kruisende fietsstromen uit elkaar gehaald wat de doorstroming en de kwaliteit van de fietsroutes vergroot.’ Uit gesprekken met omwonenden blijkt dat zij overwegend blij zijn met de plannen die er nu liggen. Carla: ‘Het is hard werken met elkaar. Er zijn zoveel stakeholders en zoveel meningen. Alles zit in deze opgave: mobiliteit, groen, water, bewoners en andere stakeholders die meedenken, bebouwing, bruggen… super divers en daardoor ontzettend leuk! We werken hier nu al jaren aan met een enthousiast en heel stabiel team, dat is echt heel prettig.' Marcel vult aan: ‘Het leuke is dat het allemaal zo praktisch is. Je ziet in de simulatie wat er buiten gaat veranderen. Het is precies zoals Carla het omschrijft: we zijn met elkaar een stukje stad aan het herstellen!’
In plaats van tabellen kunnen we nu beelden laten zien. Die geven veel meer inzicht.’
CARLA MESMAN| GEBIEDSCOÖRDINATOR STATIONSGEBIED EN LOMBOKPLEIN, UTRECHT
Contact
Heeft u naar aanleiding van dit artikel nog vragen, of wilt u met een van de experts van gedachten wisselen? Neem dan gerust contact met hen op.
Carla Mesman gebiedscoördinator Stationsgebied en Lombokplein gemeente Utrecht
Marcel de Lange senior-adviseur Verkeersmanagement gemeente Utrecht
Remco van der Wösten senior-adviseur Mobiliteit Movares