BEURSKWARTIER HUB
Dé plek waar mobiliteit en logistiek samenkomen
Utrecht krijgt er een nieuw centrumgebied bij voor wonen, werken en ontspannen: Beurskwartier. Een autovrij, voetgangersvriendelijk gebied met zo’n 2500-3000 nieuwe woningen, kantoren, horeca, winkels en bedrijfjes. De gemeente streeft naar een hoge verblijfskwaliteit in de openbare ruimte. Koen Hezemans, stedenbouwkundige bij gemeente Utrecht: ‘In stedenbouwkundige plannen zijn mobiliteit en logistiek vaak een heikel punt. De gemeente had het idee om (deel)mobiliteit en logistiek samen te laten komen in kleine hubs. In een ontwerpend onderzoek hebben wij dit idee samen met Movares verder uitgewerkt. Ontzettend complex, maar dat maakt het juist zo leuk!’
Kleine hubs in bouwblokken
Beurskwartier wordt een dichtbebouwd centrumgebied. Gemeente Utrecht wil de openbare ruimte zoveel mogelijk beschikbaar houden voor groen, waterberging en verblijfsruimte en zocht naar oplossingen onder de bebouwing, zoals hubs. Dit zijn kleine bevoorradingshoven voor logistiek binnen de bouwblokken met voorzieningen voor deelmobiliteit, een fietsparkeerruimte, een pakketwand, een ruimte voor een huismeester, technische ruimte(s), laad- en losruimte voor alle logistieke voertuigen en afvalinzameling. De inpassing ervan is een ingewikkelde opgave, aldus Koen. De afvalinzameling en de pakketwand bijvoorbeeld moeten makkelijk bereikbaar zijn voor zowel bewoners als voor ophaal- en afleverdiensten. Iedere functie heeft zo zijn eisen en ruimtelijke beperkingen. Efficiëntie is belangrijk, maar de gemeente hecht ook veel waarde aan beleving en comfort. ‘Het is een flinke, maar leuke puzzel voor de onderzoekers en ontwerpers’, zegt Jessica van Rijn, adviseur transport en logistiek bij Movares. ‘Beurskwartier is een heel mooi voorbeeld waar in de vroege fase van gebiedsontwikkeling wordt nagedacht over de ruimte voor mobiliteit en logistiek.’
Logische routes
Uit eerder onderzoek bleek dat in een stadsdeel als Beurskwartier zo’n duizend vervoersbewegingen per dag plaatsvinden: pakketbezorgers, toeleveranciers, klusbedrijven, noem maar op. Koen: ‘Dat zullen er alleen maar meer worden, wat de ruimtelijke kwaliteit van de straat, de veiligheid en ruimte voor voetganger en fietser niet ten goede komt. Dit willen we in Beurskwartier dus op een andere, innovatieve manier oplossen.’ Projectmanager Anouk van den Brink: ‘We hebben samen met Movares geprobeerd een integraal ontwerp te maken waarin functies, de loop-, fiets- en deelmobiliteitroutes en de routes voor bevoorradend verkeer logisch, herkenbaar en ruimtelijk efficiënt ingedeeld worden. De ontwikkelaar hoeft geen autoparkeren te realiseren, de parkeernorm is immers 0, maar het fietsparkeren heeft wel grote impact op de beschikbare ruimte. Wat we niet willen is dat mensen hun fiets zomaar ergens stallen; we gaan voor aantrekkelijke fietsenstallingen met een logische routing.’ Zo kom je als bewoner thuis, parkeer je je fiets in de minihub, vervolgens haal je bij de pakketwand je bestelling op, maakt een praatje met de huismeester en ontmoet je medebewoners van het bouwblok in het groene hof.
Stedenbouwkundig concept
Een belangrijk aspect van een hoogstedelijk gebied waar de kwaliteit en leefbaarheid van de openbare ruimte essentieel zijn, is het contact tussen de openbare ruimte en de bebouwing. Anouk: ‘We willen geen ‘achterkanten’: geen blinde gevels, kale muren of een muur met alleen maar deuren. Alle kanten van de bouwblokken moeten voorkant zijn.’ ‘Dit betekent dat je ruimtes voor bevoorrading, technische ruimtes, bergingen en parkeren zoveel mogelijk uit het zicht wilt hebben’, legt Koen uit. ‘Bijzonder is dat wat wordt gezien als onaantrekkelijk om naar te kijken, denk aan de techniek en de afvalinzameling, nu op een aantrekkelijke manier geïntegreerd wordt in de hub. Met verschillende functies bij elkaar, het stallen van fietsen, het inzamelen van afval, het ophalen van pakketje, wordt het levendig. De hub wordt daardoor ook de plek waar buurtgenoten elkaar tegenkomen. Het is een schuifpuzzel: stukje voor stukje ontwerpen en kijken hoe dat in de minihub past en vervolgens ook past in de totale lay-out van het gebouw. Van een grove schets zijn we met Movares in drie ontwerpsessies tot een meer definitief concept van de minihub gekomen. Dit ontwerpend onderzoek wordt ook meegenomen in het concept stedenbouwkundig plan dat binnenkort ter inzage wordt gelegd.’ Jessica vult aan: ‘De hub-varianten snijden discussies aan over eigenaarschap, mate van collectiviteit en technische en financiële haalbaarheid, om zo samen naar een flexibel en realistisch toekomstbeeld toe te werken.’
Hoge ambities
Zowel Anouk als Koen ervaart het als een uniek project. Anouk: ‘Bijzonder dat we als gemeente hoofdontwerper zijn. Meestal zijn er meer grondeigenaren die mee-ontwerpen en dat is hier niet het geval. Wel zijn er veel partijen om ons heen met wie we rekening houden. Wij hebben hoge ambities: we willen dat de wijk de komende honderden jaren goed functioneert. We hopen dat betrokkenen net zo enthousiast worden van dit ontwerp als wij.’
We willen dat de wijk de komende honderden jaar goed functioneert
ANOUK VAN DEN BRINK | PROJECTMANAGER GEMEENTE UTRECHT
De voorkeur van de gemeente gaat uit naar de meest flexibele en innovatieve hub-variant die op de verschillende bouwblokken geprojecteerd kan worden. Er is een tussenverdieping voor fietsparkeren. Afvalinzameling vindt op maaiveld plaats met stortkokers, toegankelijk voor bewoners en ondernemers en in het zicht van de conciërge. Deelmobiliteit, bevoorradend verkeer en fiets zijn gescheiden om veiligheid te waarborgen. De pakketwand is zowel toegankelijk voor passerende bewoners als bezorgbussen. Rijruimte voor auto’s en bevoorradend verkeer is zo efficiënt mogelijk ingedeeld. De lift verbindt zowel de drie niveaus, als wel de hoogbouw dat zich direct boven de hub bevindt.
Contact
Heeft u naar aanleiding dit artikel nog vragen, of wilt u met een van de experts van gedachten wisselen? Neem dan gerust contact met hen op.
Anouk van den Brink projectmanager gemeente Utrecht
Koen Hezemans stedenbouwkundige gemeente Utrecht
Jessica van Rijn adviseur Movares
Aimee Baars stedenbouwkundig ontwerper Movares