Noord/Zuidlijn
Grote netwerkoptimalisatie voor regio Amsterdam
Na zestien jaar voorbereiding is de Noord/Zuidlijn op 21 juli feestelijk geopend. Tegelijkertijd is een flink deel van de tram- en buslijnen in stad én regio aangepast. ‘Niet eerder heeft in Amsterdam een nieuwe verbinding zoveel impact gehad op het vervoernetwerk’, aldus David Aulman, programmaregisseur Implementatie Lijnennet Noord/Zuidlijn bij de Vervoerregio Amsterdam. ‘Het is bijna net zo’n grote wijziging als de invoering van de paardentram in 1900! Het blijft nog spannend hoe het de komende weken verloopt, maar er overheerst een gevoel van trots. De Noord/Zuidlijn is er en, net op tijd; het netwerk was zonder de lijn vastgelopen. Met elkaar hebben we er alles aan gedaan om dit tot een succes te maken.’
Netwerkoptimalisatie
Aulman: ‘Als Vervoerregio zagen we rond 2010 dat het OV-gebruik lokaal en regionaal enorm toenam. Het tramnetwerk barstte uit zijn voegen, overvolle trams verplaatsten zich traag door de stad en het verkeer vanuit de IJtunnel naar Amsterdam CS stond vrijwel dagelijks vast. Tot voor kort reden er in het drukste spitsuur 150 bussen per uur door de IJtunnel, en maakten circa 50.000 mensen dagelijks gebruik van deze route naar de stad. Dit zorgde voor congestie en daardoor ook voor slechte luchtkwaliteit.
Ook het metro- en spoornetwerk om de stad heen werden niet optimaal benut. Zo reden veel treinen uit het land naar Amsterdam CS, terwijl de grootste groei van de reizigersvraag zich op andere stations (Zuid, Sloterdijk, Bijlmer-ArenA) manifesteerde. De focus lag op één punt: het Centraal Station, waar al het vervoer samenkwam. Voor een vervoersnetwerk is dat niet optimaal. De komst van de Noord/Zuidlijn bood de ideale kans om een netwerkoptimalisatie voor het tram- en busnet door te voeren.’
Zeven vervoerhubs
De bezuinigingen op de jaarlijkse OV-budgetten vanuit het Rijk gaven in 2012 een extra aanleiding om het netwerk slimmer en efficiënter in te richten. Samen met de vervoerbedrijven en de 14 inliggende gemeenten heeft de Vervoerregio Amsterdam in 2015 een ‘Lijnennetvisie’ opgesteld. Aulman: ‘Op basis van door ons geformuleerde uitgangspunten zijn concrete vervoerplannen in 2016 uitgewerkt door de verschillende vervoerders: GVB (Amsterdam), EBS (Waterland) en Connexxion (Zaanstreek en Amstelland-Meerlanden). Het resultaat is het netwerk dat er nu ligt. De Noord/Zuidlijn vormt daarin de ruggengraat en Amsterdam CS krijgt ‘lucht’ door het vervoer evenwichtiger te verspreiden over zeven knooppunten: station Noord, Centraal Station en station Zuid plus de grote NS stations Bijlmer-ArenA, Amstel, Sloterdijk en Lelylaan. We gaan dus van één dominant knooppunt naar zeven vervoerhubs aan de rand van de stad waarop het bus- en tramnetwerk op een slimme manier zijn aangesloten.’
Leefbaarheid
Volgens Aulman is dit lijnennet efficiënter en beter voor de bereikbaarheid én de leefbaarheid van de stad. Nu een aanzienlijk deel van de bussen op station Noord aansluit op de Noord/Zuidlijn verbetert de doorstroming op de route via de IJtunnel en daarmee ook de luchtkwaliteit op de Prins Hendrikkade. Bovendien is in de stad op 22 juli ook een aantal belangrijke autoroutes gewijzigd; zo is de voorkant van Amsterdam CS inmiddels helemaal autovrij, het autoverkeer wordt via een tunnel achter Amsterdam CS om geleid. Aulman: ‘Dit alles verbetert de openbare ruimte rond Amsterdam CS enorm: mensen lopen nu rustig over de zogenaamde ‘rode loper’ de stad in.
'Met de Noord/Zuidlijn gaan we van één dominant knooppunt naar zeven vervoerhubs aan de rand van de stad waarop het bus- en tramnetwerk op een slimme manier zijn aangesloten'
Uitdagend
'Het is een intensief proces geweest', zegt Aulman. 'Als Vervoerregio Amsterdam zijn we behoorlijk wat gewend als het gaat om samenwerking met diverse partijen, maar dit project was stevig! Werken aan het OV is soms net als voetbal. Je hebt 16 miljoen meningen en dat maakt het een uitdaging om mensen te overtuigen dat dit de beste optie is. Bovendien waren er in maart dit jaar ook nog gemeenteraadsverkiezingen, waardoor we het hele verhaal een aantal maanden voor de start aan een grote groep nieuwe raadsleden moesten toelichten. Gelukkig zagen de gemeenten en de vervoerbedrijven in dat dit ‘nieuwe lijnennet’ met de komst van de Noord/Zuidlijn de enige logische oplossing was voor de uitdagingen in onze regio.’