RENOVATIE OF VERVANGING
Toekomstverkenning Prins Bernhardsluis Deventer
De haven van Deventer (Port of Deventer) wil koploper worden op het gebied van havenfaciliteiten en duurzaamheid, met name in de regio Stedendriehoek Apeldoorn-Deventer-Zutphen. De Prins Bernhardsluis kan hierin op termijn een belemmering vormen, vanwege de beperkte schutlengte en diepgang. Wat is de beste oplossing voor de lange termijn, rekening houdend met kosten, klimaatverandering en markt- en maatschappelijke ontwikkelingen? Renovatie of vervanging van de sluis? Een gesprek met Piet-Hein de Leeuw (projectmanager Binnenhaven), Jan Pluim (programmaonderdeelmanager Leefomgeving), Theo van Raaij (accountmanager Bedrijven) en Bart Bouwens (businessmanager Movares Water).
Toegevoegde waarde haven
‘We willen heel graag de haven van de regio worden’, zegt Piet-Hein. ‘Dat vraagt om goed havenmanagement. Dat was de reden dat we Movares Water hebben gevraagd onderzoek te doen naar de toekomst van de Prins Bernhardsluis waarbij samen met Port Solutions Rotterdam ook het marktpotentieel van de haven is onderzocht. Want, welke bedrijven willen we aantrekken, hoe gaan we om met niet-watergebonden bedrijven die nu gevestigd zijn aan de haven, is woningbouw een bedreiging van het havengebied of juist niet? Om de haven van de regio te worden, zijn investeringen nodig, zoals het toekomstbestendig maken van de sluis. Om die te verantwoorden moet je laten zien dat je als haven toegevoegde waarde hebt.’ Bart: ‘Ook is focus nodig. Deventer is van oorsprong een agro-bulkhaven. Door de havens in de regio een eigen ‘kleur’ te geven, te specialiseren en elkaar aan te vullen in plaats van te concurreren, ontstaat een sterke regio.’
Sluis vervangen
De Prins Bernhardsluis nadert in 2035 zijn einde levensduur. De bestaande sluis is met een lengte van 100 meter geschikt voor schepen van scheepsklasse IV. Door de afname van kleinere schepen - grotere schepen kunnen meer volume vervoeren - is op termijn toegang nodig voor schepen met een lengte van 110 meter. Toegang over water tot de haven van Deventer kan enkel plaatsvinden via de sluis. Het vervangen van een sluis die één haven bedient, maakt een economische afweging voor vervanging lastig. De kosten voor een nieuwe sluis bedragen circa 72 miljoen euro. Een goedkopere variant (kolkverlenging) is veel minder kosteneffectief en biedt geen oplossing voor de klimatologische ontwikkelingen zoals laag water op de IJssel. Een grootschalige onderhoudsingreep op de bestaande sluis is veel minder kostbaar en zou de restlevensduur van het complex met minimaal 30 jaar kunnen verlengen tot 2065. Deze variant biedt echter geen oplossing voor de afnemende beschikbaarheid van klasse III en IV-schepen. Dit laatste punt vormt daarom een belangrijke reden om een groter sluiscomplex in overweging te nemen.
Containerterminal
De Uitvoeringsagenda 2023-2030 van de Regio Stedendriehoek bevat het programma “Logistiek ecosysteem A1/ IJssel”. Hierin wordt de samenwerking in de logistiek versterkt om goederentransport te verduurzamen, slimmer te organiseren en meer vaart in de havens te realiseren. De haven van Deventer is hierin de onmisbare schakel dankzij de goede aansluiting op de A1 en de nieuwe containerterminal die in 2024 wordt geopend. Deze terminal zal nieuwe activiteiten aantrekken en kan een katalysator zijn in het realiseren van de regiofunctie. Bovendien verhoogt het de duurzaamheidsambitie: met een containeroverslag worden wekelijks vele tientallen vrachtvervoerbewegingen over de weg voorkomen. Volgens Bart ligt de aantrekkingskracht van de haven in de geografische locatie. ‘Met de goede aansluiting op de A1 en uitvalswegen naar alle windrichtingen, kun je de overslag in de haven inzetten voor bedrijven die niet direct aan het water zitten, om zo duurzaam vervoer te stimuleren en een bijdrage te leveren aan bijvoorbeeld de circulaire economie. Havens zijn knooppunten waar circulaire stromen bijeen komen om ze daar te scheiden of waarde aan toe te kennen en door te laten stromen. Ze hebben een cruciale rol in de maatschappelijke transitie naar een circulaire economie en in de energietransitie. Dat gaat gepaard met grote stromen (rest-)goederen die over water aan- en/of afgevoerd moeten worden. Een grotere sluis, geschikt voor klasse Va-schepen, vormt daarvoor een belangrijke voorwaarde.’
Laag water IJssel
‘Zeker ook van belang is de collectieve inzet als regio voor de bevaarbaarheid van de IJssel’, vertelt Jan. ‘Deventer wil bij de steeds meer fluctuerende waterstanden in de IJssel het vervoer over water zoveel mogelijk laten doorgaan. De Prins Bernhardsluis speelt hierin een belangrijke rol. Bij waterstanden in de IJssel die net iets lager liggen dan vorig jaar kan er een situatie ontstaan dat de sluis, en daarmee de haven, tijdelijk niet gebruikt kunnen worden.' Theo: ‘Nu is de lengte van de sluis nog voldoende, maar niet meer als we met droogtes te maken krijgen. Dan gaan bedrijven namelijk voorraden aanleggen en daar zijn grotere schepen voor nodig. Het aantal categorie III- en IV-schepen neemt af; als je met V kunt varen is dat vaak economisch effectiever. Je ziet dat bedrijven hierop anticiperen. Een sluis die grotere scheepsafmetingen in de haven kan toelaten, is daarom zeker van belang.’ Jan: ‘We gaan ervanuit dat de IJssel bevaarbaar blijft en we moeten dus iets met onze sluis. En als er dan financiële middelen beschikbaar komen, zorg dan voor een sluis die toekomstbestendig is voor Deventer, de regio en Europa. Zonder sluis zou de haven langzaam verdwijnen. Een onmogelijk scenario, de bedrijven die er nu gevestigd zijn kunnen niet zomaar weg.’ Piet Hein: ‘De toekomstverkenning naar de Prins Bernhardsluis ligt klaar voor behandeling in het college. We hopen dat we de volgende stap kunnen gaan zetten met een onderzoek naar de ruimtelijke impact van de benodigde aanpassingen en een onderzoek naar de financiering daarvan. Hierdoor zal op termijn de havenfunctie versterkt worden voor de regio en kunnen we verder werken aan onze duurzaamheidsambities.’
Als de havenfunctie wordt versterkt, kunnen we verder werken aan onze duurzaamheidsambities
PIET-HEIN DE LEEUW | PROJECTMANAGER BINNENHAVEN, GEMEENTE DEVENTER
Contact
Heeft u naar aanleiding van dit artikel nog vragen, of wilt u met een van de experts van gedachten wisselen? Neem dan gerust contact op.
Piet-Hein de Leeuw projectmanager binnenhaven Gemeente Deventer
Jan Pluim manager leefomgeving Gemeente Deventer
Theo van Raaij accountmanager bedrijven Gemeente Deventer
Bart Bouwens businessmanager Movares Water