KRUISVAARTKADE UTRECHT
Trillingsvrij wonen tussen spoor en vaart
Utrecht krijgt er een nieuwe wijk bij, vlak bij de Utrechtse binnenstad, ten zuiden van Utrecht Centraal. In deze wijk, Kruisvaartkade, komen zes gebouwen met woningen op een parkeergarage, dicht bij het spoor en de busbaan. ‘Dat er trillingen zullen optreden in woningen zo dicht bij het spoor is te verwachten’, zegt Casper Vos, projectmanager/planontwikkelaar bij Objectum b.v. ‘Belangrijk is om het trillingsniveau met haalbare, betaalbare en duurzame maatregelen binnen de grenswaarden te houden. Omdat dit specialistisch werk is, hebben we Movares gevraagd een trillingsonderzoek te doen. Ik ben blij dat we dankzij dit onderzoek met relatief beperkte constructieve maatregelen aan de normen kunnen voldoen op deze bijzondere locatie.’
3D FEM-model
Doel van het onderzoek was om vast te stellen of er sprake is van trillingshinder in de geplande bebouwing, en zo ja, onder welke constructieve randvoorwaarden dit wel en niet het geval is. Daarnaast is Movares gevraagd een globaal advies te geven welke maatregelen zorgen voor een acceptabel woon- en leefklimaat wanneer de trillingshinder met eenvoudige constructieve aanpassingen niet te voorkomen zou zijn. ‘Zo’n trillingsonderzoek is specialistisch werk waar Movares veel kennis van heeft’, zegt Casper. ‘Onze constructeurs maken zelf ook modellen in 3D. Het model van een constructeur is statisch, het model van Movares laat de effecten van de omgeving op het model zien. In het 3D FEM-model van Movares zie je exact op welke plek en op welk moment overschrijdingen optreden. De zes gebouwen in Kruisvaartkade hebben eigen vormfactoren. Movares heeft de gebouwen allemaal apart uitgerekend. Opvallend vond ik dat de plek waar je overschrijding van trillingsniveau verwacht, niet in alle gebouwen dezelfde was. Daarom hebben we locatiespecifieke verstevigingen van de constructie voorgesteld, soms in de kopgevel, soms in verzwaring van de kolommen in de kelder. We hebben de oorspronkelijke constructie zoveel mogelijk kunnen handhaven en een paar onderdelen aangepast of iets verzwaard en konden zo voldoen aan de gestelde normen.’
Nieuwe standaard bij bestemmingsplannen
‘Utrecht is de snelst groeiende stad van Nederland en de woningnood is hoog’, vertelt Thijs Meeuws, adviseur Geluid en Trillingen bij gemeente Utrecht. ‘We willen de open plekken in de stad benutten èn onze inwoners een gezonde leefomgeving bieden. Dat is best een uitdaging. Movares heeft onderbouwd aangetoond welk trillingsniveau op welke plek acceptabel is in Kruisvaartkade. Gemeente Utrecht heeft voor alle bouwprojecten in de nabijheid van het spoor, denk aan nieuwe woongebieden als het Smakkelaarsveld en de Cartesiusdriekhoek waar Movares ook bij betrokken is, een zogenoemde voorwaardelijke verplichting opgenomen in de bestemmingsplannen. Dat is onze nieuwe standaard en Kruisvaartskade was het eerste bouwproject waar deze verplichting gold. Hierdoor heeft Movares onder meer extra maatregelvarianten in beeld moeten brengen. De berekeningen van Movares hebben waardevolle input opgeleverd.’
SBR B-richtlijn
Tot nu toe was er alleen de SBR B-richtlijn, de richtlijn voor de bebouwde omgeving. Deze maakt onderscheid tussen nieuwe en bestaande situaties. De streefwaarden voor nieuwe situaties zijn strenger dan voor bestaande situaties. Casper: ‘In een aantal gevallen hebben we de streefwaarden voor bestaande bouw aan kunnen houden. Movares heeft in de rapportage overtuigend gemotiveerd waarom het voldoen aan de streefwaarden voor nieuwbouw een dure maatregel met weinig effect zou zijn. Er zouden anders onevenredig veel investeringen of aanpassingen aan het ontwerp gedaan moeten worden. De trillingen zijn minimaal als je kijkt naar deze binnenstedelijke locatie, dicht bij het station.’ Thijs: ‘We zijn behoorlijk streng geweest, omdat we wilden voldoen aan de normen voor nieuwbouw. We hebben heel kritisch gekeken naar de oplossingen die zijn bedacht en waarom die wel of niet haalbaar zouden zijn. Er zijn heel veel maatregelen onderzocht, die niet allemaal nodig zijn op deze locatie. Het mooie is dat we nu meer inzicht hebben in de trillingenproblematiek en hoe je die kunt ondervangen. De onderzochte maatregelen zijn mogelijk toe te passen op andere locaties.’
In het 3D FEM-model van Movares zie je exact op welke plek en op welk moment overschrijdingen optreden
CASPER VOS PROJECTMANAGER | PROJECTONTWIKKELAAR OBJECTUM B.V.
Dynamische eindige elementen berekeningen
Wybo Gardien, adviseur dynamicavraagstukken bij Movares legt uit hoe de berekeningen zijn gedaan. ‘Trillingen van spoorverkeer zijn locatiespecifiek. Wij hebben daarom trillingsmetingen bij het plangebied uitgevoerd. Dat gaat om metingen waarmee wij de uitdemping van de trillingen met de afstand vaststellen; hoe verder van het spoor, hoe lager de trillingen. Deze meting heeft een beperkte meetduur van enkele uren, voldoende om de eigenschappen van de bodem en de uitdemping met de afstand vast te stellen. Ook hebben we metingen gedaan over langere tijd, een week. Het grillige karakter van goederentreinen, denk bijvoorbeeld aan de grote variatie in passeertijd en de zwaarte, maakt een meetduur van een week wenselijk. De meetresultaten vertalen we naar een afstands-afhankelijke trillingsbelasting voor de dynamische eindige elementen berekeningen. Zo hebben we alle woningen binnen een afstand van 100 meter van het spoor doorgerekend.’
Contact
Heeft u naar aanleiding van dit artikel nog vragen, of wilt u met een van de experts van gedachten wisselen? Neem dan gerust contact op.
Casper Vos projectmanager/plan- ontwikkelaar Objectum b.v
Thijs Meeuws adviseur geluid en trillingen gemeente Utrecht
Wybo Gardien adviseur dynamicavraagstukken Movares