CENTRALE DIENSTGEBOUWEN
Modulair én duurzaam: dubbel winst
Door de energietransitie breidt het hoogspanningsnet in rap tempo uit en daarmee ook het aantal hoogspanningsstations waarop centrale dienstgebouwen (CDG) staan. Elk CDG locatiespecifiek ontwerpen kost tijd, terwijl er juist snelheid geboden is. Een modulair standaardontwerp levert tijdwinst op in het doorloopproces. Als dat ontwerp dan ook nog duurzaam is, is dat dubbel winst. Een team van TenneT/Movares werkt vol enthousiasme aan een modulair, duurzaam gebouwontwerp dat geschikt is voor zowel bestaande en nieuwe 110 en 150 kV-hoogspanningsstations en voor de 220 en 380 kV-stations.
Investeren aan de voorkant
‘Eerder werkten Movares en TenneT samen aan een standaardontwerp voor de nieuwe ‘greenfield’ 220 en 380 kV-stations’, zegt Maurits van Tol, lead engineer bij TenneT. Bij greenfield wordt op een perceel gebouwd waar nog geen bestaande hoogspanninginfrastructuur aanwezig is. Voor ‘brownfield’ locaties, uitbreiding op een perceel met bestaande hoogspanninginfrastructuur, is niet altijd een compleet nieuw station nodig. TenneT had de wens ook modulaire onderdelen te ontwerpen voor de ‘brownfield-locaties’, de 110 en 150 kV-verbindingen waar stationsuitbreidingen plaatsvinden. ‘De samenwerking was zo goed dat we meteen door hebben gepakt’, aldus Maurits. ‘Dit ontwerpproces is is complexer, maar ontzettend leuk om aan te werken’, reageert Olav Majoor, projectleider bij Movares. ‘Voor bestaande locaties vraagt het meer uitzoekwerk en overleg met diverse disciplines binnen TenneT. Je moet hier ook rekening houden met de vele raakvlakken, denk aan primaire, secundaire en tertiaire installaties, telecom et cetera. Je bent hier echt multidisciplinair aan het ontwerpen.’ ‘Om een gedragen product op te leveren werken we heel transparant en betrekken ook de beheerders ‘buiten’ bij het proces’, zegt Maurits. ‘Door alles aan de voorkant goed uit te zoeken en helder te definiëren, kom je tot een breed gedragen oplossing; de extra tijd in de definitiefase win je straks terug in de uitvoering.’
Ontwerpproces en eisen
Rolf de Graaf, lead engineer bij TenneT: ‘Om te kunnen voldoen aan de gewenste modulaire en duurzame uitvoering die we in dit project willen realiseren, is het nodig de eisen voor bestaande CDG-ontwerpen en de materiaalkeuze enigszins aan te passen. In het ontwerpproces is het mogelijk met een goede onderbouwing af te wijken van de bestaande eisen. We onderzoeken welke ruimte er is voor nieuwe oplossingen. Dit doen we door de eisen functioneel te omschrijven en vervolgens expliciet maken.’ Roy Boots, technisch manager bij Movares noemt als voorbeeld de eis dat beton moet worden gebruikt voor de gebouwen. ‘Beton is zeker niet het meest duurzame materiaal. We bespreken met de afdeling Asset Management aan welke eisen voldaan moet worden om de functie uit te kunnen oefenen en dan blijkt er meer mogelijk dan alleen beton. We onderzoeken of bijvoorbeeld ook hout of CLT (Cross Laminated Timber) veilig gebruikt kunnen worden en wat de duurzaamheidswinst daarvan is. De exacte materialen staan nog niet vast. Als we weten wat per onderdeel de eisen zijn, denk aan brandveiligheid en levensduur, en welke bandbreedte er is, gaan we vervolgens verschillende materialen tegen elkaar afwegen in een trade-off matrix. Door dit telkens in goed overleg te doen - ook met disciplines die niet direct zijn betrokken bij het gebouwontwerp - ontstaat vertrouwen in de uiteindelijke keuzes.’
De aanpak is echt anders; met elkaar zijn we aan het ontdekken en vernieuwen
MAURITS VAN TOL | LEAD ENGINEER TENNET
Concept ontwerpen
Een mooi voorbeeld is de ondergrondse kabelkelder waar regelmatig lekkages optreden. Maurits: ‘De bron van de lekkage in stations die uitgevoerd zijn met een kabelkelder zijn de kabeldoorvoeren. Deze zijn in de grond geplaatst waardoor er na verloop van tijd waterlekkage kan optreden. Vervolgens komt de lekkage in de kelder, waardoor een onveilige situatie ontstaat bij werkzaamheden. We hebben onderzocht of het mogelijk is om de kabelkelder boven de grond te plaatsen waardoor we qua ontwerp het probleem aanpakken bij de bron. Een ander voordeel is dat er dan ander, minder zwaar, materiaal gebruikt kan worden dat duurzamer is dan beton. Zo kijken we bij alle onderdelen welke mogelijkheden er zijn en wat die betekenen als het gaat om modulariteit, duurzaamheid, transport en CO2-uitstoot. De mogelijkheden leggen we vast in een ontwerpdocument en werken die verder uit in bijvoorbeeld een trade-off matrix of een morfologische matrix. De aanpak is echt anders; met elkaar zijn we aan het ontdekken en vernieuwen. Hierbij wordt samengewerkt in een team waarbij de kennis van de jongere en oudere medewerkers elkaar complementeren en zo vanuit verschillende invalshoeken aan het nieuwe concept werken.’
Samenwerking
Bijzonder is dat het modulaire en het duurzame gebouwontwerp in eerste instantie twee losse projecten van TenneT waren. Op aanraden van Movares zijn die samengevoegd vanwege de vele raakvlakken. Elke dinsdag hebben de adviseurs van Movares intern ontwerpoverleg waarin onder andere ontwerpconcepten en varianten worden besproken. Op woensdag worden voorstellen uitgewerkt en naar TenneT gestuurd en op donderdag werken TenneT en Movares samen aan het ontwerp. Maurits: ‘Het tempo ligt hoog, maar deze werkwijze is voor ons allemaal erg prettig. Het gaat om een grote opgave waar tijdsdruk op zit om te kunnen voldoen aan de vraag van modulariteit en duurzaamheid. Naast toepassing voor nieuwbouw, moet het standaard CDG-ontwerp toepasbaar zijn voor 80% van de brownfield-projecten, waarbij een centraal dienstgebouw uitgebreid moet worden, of geheel of gedeeltelijk vervangen.’ ‘Door standaardisatie van een modulair ontwerp kun je enorme snelheid ontwikkelen in het proces. De gebouwen dan ook nog verduurzamen past mooi in het modulaire concept,’ aldus Rolf. ‘Dit is echt een integraal project dat ook de TenneT-onderdelen samenbrengt. Het laat zien wat we samen kunnen bereiken. Dat is de kracht van samenwerking.’
Contact
Heeft u naar aanleiding van dit artikel nog vragen, of wilt u met een van de experts van gedachten wisselen? Neem dan gerust contact op.
Maurits van Tol lead engineer TenneT
Rolf de Graaf lead engineer TenneT
Roy Boots technisch manager Movares
Olav Majoor projectleider Movares