MEER ASFALT IS GEEN OPLOSSING
Minder autoreizen door duurzame gedragsverandering
Zuid-Nederland trekt steeds meer mensen en bedrijven aan. De druk op het mobiliteitssysteem neemt hierdoor fors toe. Hoog tijd om in actie te komen, vonden de initiatiefnemers van SmartwayZ.NL. ‘Meer asfalt is geen oplossing’, zegt Rick Baggermans, projectleider structurele gedragsverandering bij SmartwayZ.NL. ‘Samen met Movares zetten wij ons in om een grotere groep mensen in Noord-Brabant en Limburg meer gebruik te laten maken van het ov en de fiets of om hen te stimuleren meer thuis te werken. De tijd is rijp voor gedragsverandering!’
Onbewuste gedragsbeïnvloeding
Met zijn achtergrond in de sociale psychologie - met specialisatie gedragsverandering bij grote groepen mensen - weet Rick hoe het kan, maar ook hoe lastig het is. ‘Gedrag verander je niet van de een op de andere dag. Wist je dat 90% van ons gedrag onbewust tot stand komt? Ons gedrag is niet rationeel. Dan snap je hoe lastig het is mensen ervan te overtuigen om ander gedrag te vertonen. Overtuigen met argumenten gaat het verschil niet maken. Daarom zetten wij in op meer onbewuste beïnvloeding. Dat kost tijd en daar is specialistische kennis voor nodig. Samen met de mensen van Movares (senior procesmanager Astrid van ’t Hof en adviseur mobiliteit Jason David) kunnen wij die kennis inbrengen en delen met onze meer dan 200 partners. Met elkaar kunnen we snellere slagen maken.’
RICK BAGGERMANS | PROJECTLEIDER STRUCTURELE GEDRAGSVERANDERING, SMARTWAYZ
Reismotievenonderzoek
Astrid: ‘De grote vraag is: hoe krijg je mensen uit de auto? Daar zijn verschillende technieken voor, maar het gaat allereerst om het waarom. Waarom pakt iemand de auto terwijl bijvoorbeeld fietsen ook een optie is?’ Rick: ‘In Limburg en Brabant woont meer dan de helft van de mensen op fietsafstand van hun werk. Ze pakken niet altijd de auto omdat ze autorijden zo leuk vinden, maar vanuit gewoonte. Onze hersenen zijn een efficiënt besturingssysteem dat zo min mogelijk energie wil verspillen. Dus: niet nadenken, maar de auto pakken omdat je dat elke dag zo doet! Als ze dan toch vaker thuis gaan werken of de fiets pakken, ervaren ze die verandering als heel prettig. Om meer zicht te krijgen waarop je kunt sturen, hebben we een reismotievenonderzoek opgezet. Wat hebben mensen nodig om wel de stap te zetten en hoe kunnen wij de interventies daarop aanpassen? We gaan dit onderzoek zo grootschalig doen (ongeveer 8.000 mensen) dat we de uitkomsten kunnen koppelen aan bepaalde persoonskenmerken zoals leeftijd, gezinssituatie en stedelijkheidsniveau. Met deze inzichten hopen we uiteindelijk meer te kunnen sturen op gedrag.’
JASON DAVID | ADVISEUR MOBILITEIT
Mobiliteit en leefbaarheid
Er zijn heel wat triggers om gedrag te sturen. Astrid: ‘Bijvoorbeeld wegonderhoud. Bij aanpassing van de rotonde in Vught was autoverkeer tijdelijk niet mogelijk. Er is een campagne opgezet om mensen op de fiets te krijgen en wij hebben hierover meegedacht. Het mooie is dat een deel ook na de wegafsluiting is blijven fietsen. Dat is wat we willen bereiken.’ Vanuit SmartwayZ.NL lopen er nu drie gedragspilots om te zien wat nodig is om meer mensen op de fiets te krijgen, meer met het ov te laten reizen en meer thuis te laten werken. Jason: ‘Thuiswerken was lang niet overal een optie. Door corona moesten we en bleek het én goed te werken én zo prettig dat 60% van de werknemers het liefst enkele dagen per week thuis wil blijven werken. Hiervoor is ook bij werkgevers een omslag nodig; die moeten thuiswerken wel faciliteren. We zijn daarom ook met werkgevers in gesprek. Daarnaast zitten we aan tafel bij de regio’s die in Brabant de mobiliteitsplannen maken en denken we mee over de ruimtelijke opgaven en verstedelijkingsopgaven in onder meer Oss, Den Bosch en Eindhoven.’ Rick: ‘Het gaat niet alleen om mobiliteit, maar zeker ook om leefbaarheid. Je bent maar voor een moment automobilist. Mensen willen vooral meer groen om hen heen, ruimte, rust... en niet een straat vol auto’s.’
Complex programma
Rick: ‘Aan ideeën, motivatie en ambitie geen gebrek, maar we moeten wel realistisch blijven; gedragsverandering is taaie materie. We zien heel veel aanknopingspunten om te gaan werken aan gedragsverandering. Het daadwerkelijk laten uitvoeren is ook een bestuurlijk iets, dat maakt het soms lastig en ook spannend. Gelukkig is onze samenwerking prima. Toen ik het voorstel van Movares zag, was ik blij verrast. SmartwayZ.NL is echt een heel complex programma, alleen al als je kijkt naar hoeveel partijen erbij betrokken zijn. Dan heb je ook nog eens te maken met structurele gedragsverandering, ook best abstract. Als je dan onze behoefte begrijpt, vind ik dat knap.’ Astrid: ‘De opdracht sprak me heel erg aan. Het gaat ook om intrinsieke motivatie, we vinden zelf ook dat het anders/beter moet.’ Jason: ‘Je kunt heel goede ov-maatregelen nemen, hubs ontwikkelen, maar mensen moeten er wel gebruik van maken! Ontwerp en gebruik hangen aan elkaar vast. Ontzettend leuk om mee te mogen denken over die prikkel tot gebruik.’ Astrid: ‘Sinds ik aan dit project werk, ben ik me veel bewuster geworden dat ik een keuze heb. Ik kies daardoor veel vaker voor een duurzame manier van reizen.’
Binnen het SmartwayZ-programma werken meer dan 200 partners samen, waaronder het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat, de provincies Noord-Brabant en Limburg, diverse gemeenten, bedrijven en kennisinstellingen. Samen ontwikkelen zij innovatieve mobiliteitsoplossingen: van slimme logistiek, nieuwe mobiliteitsdiensten en campagnes voor gedragsverandering tot het gebruik van data. SmartwayZ.nl | LinkedIn
Mensen willen vooral meer groen, ruimte en rust
RICK BAGGERMANS | PROJECTLEIDER STRUCTURELE GEDRAGSVERANDERING, SMARTWAYZ
Contact
Heeft u naar aanleiding dit artikel nog vragen, of wilt u met een van de experts van gedachten wisselen? Neem dan gerust contact met hen op.
Rick Baggermans projectleider structurele gedragsverandering SmartwayZ.NL
Astrid van 't Hof senior procesmanager Movares
Jason David adviseur mobiliteit Movares